CBD w leczeniu epilepsji i padaczki lekoopornej

Padaczka jest chorobą, która dotyka około 50 milionów ludzi na całym świecie, z czego 25% z nich doświadcza jej w formie lekoopornej, gdzie żadne przyjmowane leki nie pomagają. Wtedy wielu z nich szuka alternatywnych rozwiązań, które w skuteczny sposób będą w stanie im pomóc.

Takim sposobem może być zastosowanie produktów konopnych w tym olejków CBD, które posiadają wiele leczniczych właściwości i potrafią w znacznym stopniu ograniczać częstotliwość napadów padaczkowych. A jak do tego dochodzi i jak CBD na to wpływa, dowiesz się czytając ten artykuł.

Co to jest padaczka?

Padaczka (epilepsja) - to grupa przewlekłych chorób neurologicznych, która sprowadza się do przejściowych zaburzeń komórek mózgu, czego wynikiem jest występowanie napadów padaczkowych.

Każdy napad trwa od kilku sekund do kilku minut i może przybierać różne nasilenie i formy między innymi: niekontrolowane ruchy, takie jak drganie, szarpanie, zesztywnienie lub upadek i drżenie, dziwne odczucia, dezorientację, a także utratę świadomości.

Dotyka ludzi w każdym wieku, jednak najczęściej zaczyna się w dzieciństwie lub w późniejszym życiu.

Jakie są przyczyny występowania padaczki:

Padaczka jest wynikiem różnych zaburzeń w mózgu, dlatego w wielu przypadkach przyczyna jej występowania nie jest do końca jasna, mimo iż jest chorobą znaną medycynie od wieków.

Jednak z dużym prawdopodobieństwem za przyczyny napadów padaczkowych u osób dorosłych i dzieci uznaje się czynniki takie jak:

• urazy i guzy mózgu
• udar mózgu
• wady genetyczne i wrodzone
• zapalenie mózgu lub opon mózgowych
• nieprawidłowości w przebiegu ciąży

Mocne i stałe uzależnienie od alkoholu również może być przyczyną występowania napadów padaczkowych.

Czy wiesz, że: Niewielki odsetek ludzi może doświadczyć tylko jednego napadu padaczkowego w życiu. Jest to związane z wystąpieniem zbyt wysokiej temperatury, braku snu, nieprawidłowego stężenia glukozy we krwi lub urazu głowy. Po jednym takim napadzie, z reguły nie ma konieczności leczenia.

Jakie są objawy padaczki?

Głównym objawem padaczki są pojawiające się napady z różną częstotliwością, jednak nie zawsze są to napady drgawkowe.

Zależy to w dużej mierze od tego, która część mózgu jest w nie zaangażowana oraz od wieku chorego.

Do objawów padaczki zaliczamy również:

• omdlenia
• dezorientację
• chwilowe utraty świadomości
• napady paniki i hiperwentylacji
• drętwienie lub mrowienie różnych części ciała
• silne skurcze mięśni
• wykonywanie automatycznych czynności (np: szukanie czegoś, mlaskanie, zapinanie guzików)
• zaburzenia mowy, ruchu
• zmiany w doznaniach słuchowych, wzrokowych, węchowych, smakowych
• nagłe szarpnięcia całego ciała lub samych kończyn
• chwilowa utrata kontaktu z otoczeniem

Przebieg padaczki jest bardzo zróżnicowany, gdyż u jednych osób napady mogą pojawiać się nawet kilka razy w ciągu dnia, a u innych występują zaledwie kilka razy w ciągu całego życia.

Rodzaje napadów padaczkowych:

Napady mogą mieć różne nasilenie, od krótkich i prawie niezauważalnych, do długich i silnych wstrząsów. Z tego też powodu możemy wyróżnić następujące rodzaje napadów:

Ogniskowe (Częściowe) - związane są z aktywnością padaczkową w jednej półkuli mózgu i poprzedzone są tzw. aurą, czyli objawami zwiastującymi napad. Składają się z napadów:

• prostych - nie występują zaburzenia świadomości, a np: zaburzenia mowy, drganie, mrowienie, drętwienie różnych części ciała, rozmaite doznania słuchowe, smakowe, wzrokowe
• złożonych - związane są z występowaniem pewnego stopnia upośledzenia świadomości i tzw. automatyzmów, czyli wykonywaniem czynności automatycznie (np: odruch żucia, skubanie ubrania, zapinanie guzików)

Uogólnione - związane są z aktywnością padaczkową w obu półkulach mózgu, w których zawsze występuje utrata świadomości. W ich skład wchodzą między innymi napady:

• toniczno-kloniczne - utrata przytomności, która połączona jest z zesztywnieniem całego ciała oraz silnymi drgawkami. Może nastąpić przegryzienie języka, szczękościsk, ślinotok, bezdech, luki w pamięci. Po napadzie chory może być senny, zmęczony, odczuwać ból głowy i mięśni
• toniczne - nagłe zesztywnienie całego ciała lub grup mięśni, trwa od kilku do kilkunastu sekund
• kloniczne - uogólnione drgawki całego ciała
• miokloniczne - nagłe, silne skurcze mięśni, najczęściej dotyczą kończyn górnych
• atoniczne - nagły zanik napięcia mięśniowego, który może prowadzić do upadku
• nieświadomości - występuje głównie u dzieci i polega na krótkotrwałej i nieświadomej utracie kontaktu z otoczeniem, która wygląda tak jakby dziecko się na coś zapatrzyło

Rodzaje padaczki

Możemy wyróżnić 3 rodzaje epilepsji:

• idiopatyczna - u której przyczynę jest ciężko ustalić, ale często wiąże się ją z obciążeniem genetycznym
• symptomatyczna - w której znana jest przyczyna napadów, są to np: infekcje mózgu, udary, guzy mózgu
• kryptogenna - u której lekarze wierzą, że istnieje jej przyczyna, ale nie potrafią jej znaleźć

Diagnostyka padaczki

Aby zdiagnozować padaczkę najpierw lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem oraz świadkami napadu, który dotyczy stanu zdrowia pacjenta, ustalenia przebiegu napadu i czynników go wywołujących.

Następnie przeprowadza badanie neurologiczne i EEG (badanie elektroencefalograficzne), które polega na wykryciu nieprawidłowych fal mózgowych.

Jest to bardzo istotne dla określenia rodzaju napadów i padaczki oraz pomaga ustalić opcje leczenia.

Jeżeli badanie EEG nie wystarcza, aby wystawić diagnozę to wykonuje się również tomografię komputerową, rezonans magnetyczny i badanie video-EEG, natomiast badanie krwi przeprowadza się, aby wykluczyć lub potwierdzić inne schorzenia, które mogą być przyczyną drgawek.

Metody leczenia padaczki

Padaczka jest chorobą, którą trzeba leczyć, inaczej może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w mózgu i śmierci chorego.

Celem jest ograniczenie napadów oraz zminimalizowanie efektów ubocznych leczenia tak, aby chory mógł normalnie funkcjonować.

Do podstawowych metod leczenia napadów padaczkowych zaliczamy:

• leczenie farmakologiczne

Jest to najczęstszy sposób leczenia padaczki, który polega na podawaniu choremu leków przeciwpadaczkowych.

To jaki lek zostanie nam przepisany zależy w dużej mierze od typu napadu, rodzaju padaczki, a także od wieku, stylu życia chorego i przyjmowanych już przez niego leków.

Leczenie zaczyna się od stosowania małych dawek jednego leku, które zwiększa się z czasem, a jeżeli napady nie ustępują to stosuje się kilka różnych leków i dawek jednocześnie.

Leczenie farmakologiczne nie leczy przyczyn choroby, a jedynie pomaga ograniczyć występowanie napadów padaczkowych u około 70% pacjentów. Natomiast u pozostałych 30% osób, takie leczenie nie przynosi pożądanych rezultatów i wtedy mamy do czynienia z padaczką lekooporną.

• leczenie chirurgiczne

Zalecane jest wówczas, jeżeli zastosowanie 2-3 leków przeciwpadaczkowych nie jest skuteczne.

Celem tego leczenia jest całkowita kontrola napadów i jest to osiągalne w 60-70% przypadków, a polega na usunięciu fragmentu mózgu, w którym zachodzą nieprawidłowości powodujące napady padaczkowe.

Z kolei jeszcze inna metoda polega na wszczepieniu pod lewy obojczyk urządzenia przypominającego rozrusznik serca, czyli tak zwanego stymulatora nerwu błędnego, który ma zdolność do hamowania czynności napadowych w mózgu.

• dieta ketogeniczna

Odpowiednia dieta czyli bogata w tłuszcze, a uboga w węglowodany, może odegrać ważną rolę w zmniejszeniu napadów padaczkowych u dzieci jak i osób dorosłych. Przeprowadza się ją pod nadzorem neurologa i dietetyka.

Wpływ CBD na epilepsję i padaczkę lekooporną

CBD jako naturalna substancja może znacząco pomóc chorym na epilepsję, a w szczególności w przypadku padaczki lekoopornej.

Ma to związek z naszym układem endokannabinoidowym, który odpowiada za utrzymanie stabilizacji całego naszego organizmu, dzięki czemu przyczynia się również do zdrowego funkcjonowania mózgu i komunikacji wewnątrz niego.

U osób z padaczką ten układ nie działa poprawnie, gdyż przez wzmożoną aktywność komórek mózgowych i nadmierną komunikację dochodzi do wybuchu elektrycznej nadaktywności w jednej części mózgu lub w obu naraz, czego rezultatem są napady padaczkowe o różnej sile i formie.

I wtedy z pomocą przychodzi kannabidiol, który ma zdolność wchodzenia w interakcję z receptorami tego układu i działa poprzez stabilizowanie poziomu neuroprzekaźników, dzięki czemu ogranicza napady drgawek i posiada działanie przeciwdrgawkowe.

Również niedobory endokannabinoidów (głównie chodzi o anandamid), które są produkowane w naszym organizmie mogą przyczynić się do rozwoju padaczki i wtedy także zastosowanie CBD może nam w tym pomóc, gdyż jest to ich naturalny odpowiednik pochodzący z zewnątrz.

Oprócz tego kannabidiol niweluje stany zapalne w mózgu, które mogą prowadzić do rozwoju choroby lub jej towarzyszą, regeneruje uszkodzone komórki układu nerwowego poprzez działanie neuroprotekcyjne.

Pomaga także na stany lękowe, depresję, złą jakość snu, obniżony nastrój, które często towarzyszą chorym z powodu pogłębiającej się choroby.

CBD działa wtedy wyciszająco i rozluźniająco, korzystnie wpływając na stan psychiczny chorego.

W przeciwieństwie do leków przeciwpadaczkowych kannabidiol nie wywołuje nieprzyjemnych skutków ubocznych i jest substancją w pełni naturalną bez psychoaktywnego działania, więc z powodzeniem może być stosowana również przez dzieci.

Ponadto Brytyjskie Stowarzyszenie Pediatrów-Neurologów (BPNA) oraz Amerykańskie Stowarzyszenie Epilepsji (AES) na podstawie przeprowadzonych badań rekomenduje stosowanie CBD u osób z epilepsją oraz padaczką lekooporną.

Badania naukowe na temat stosowania CBD na padaczkę

Skuteczność wpływu CBD na objawy padaczki potwierdzone jest licznymi badaniami naukowymi. Działanie CBD udowodniono w tych konkretnych formach padaczki lekoopornej:

Zespół Dravet

jest to rzadka forma padaczki, której napady pojawiają się już w 1 roku życia i nie reagują zbyt dobrze na przyjmowane leki przeciwpadaczkowe.

• w 2017 roku w czasopiśmie The New England Journal of Medicine opublikowano badanie z udziałem 120 dzieci i młodych dorosłych w wieku od 2 do 18 lat, którym podano roztwór CBD w dawce 20mg na kilogram masy ciała dziennie lub placebo w celu zbadania reakcji kannabidiolu na ilość napadów padaczkowych. Wykazano, że częstość napadów drgawkowych w miesiącu zmniejszyła się z 12,4 do 5,9 w przypadku CBD, a w przypadku placebo z 14,9 do 14,1. U 43% pacjentów nastąpiło co najmniej 50% zmniejszenie częstości napadów po zastosowaniu CBD, a u 27% po zastosowaniu placebo.

Zespół Lennoxa-Gastauta

jest rzadką i ciężką odmianą padaczki, która zaczyna objawiać się już w dzieciństwie (w 2-5 roku życia).

• w 2018 roku w czasopiśmie The New England Journal of Medicine opublikowano badanie z udziałem 225 pacjentów w wieku od 2 do 55 lat, którzy mieli dwa lub więcej napadów padaczkowych tygodniowo. Podano im 20mg/kg CBD (76 pacjentów), 10mg/kg CBD (73 pacjentów) oraz placebo (76 pacjentów). Po 28-dniowym okresie wykazano, że nastąpiło zmniejszenie liczby napadów o 41,9% u osób przyjmujących 20mg CBD, o 37,2% u osób przyjmujących 10mg CBD, a o 17,2% w grupie placebo.

Zespół stwardnienia guzowatego

jest to rzadka choroba uwarunkowana genetycznie, która polega na powstawaniu licznych guzów o łagodnym usposobieniu w różnych częściach ciała (np. guzy w mózgu mogą powodować u osób napady padaczkowe).

• w 2021 roku w Jama Neurology opublikowano badanie, w którym udział wzięło 224 pacjentów. Podano im CBD w dawce 25mg/kg/dzień (75 pacjentów), 50mg/kg/dzień (73 pacjentów) i placebo (76 pacjentów) przez 16 tygodni. Wykazano, że CBD hamuje napady padaczki u osób, które przyjmowały 25mg CBD o 48,6%, u osób, które przyjmowały 50mg CBD o 47,5%, a dla osób w grupie placebo o 26,5%. Kannabidiol znacznie zmniejszył liczbę napadów, a dawka 25mg/kg/dzień miała najlepszy profil bezpieczeństwa.

Zespół Dravet i Zespół Lennoxa-Gastauta

• w 2019 roku w Epilepsy Research opublikowano analizę z udziałem 152 pacjentów (58 z nich miało zespół Draveta, a 94 zespół Lennoxa-Gastauta) - dzieci i dorosłych z ciężkimi formami padaczki lekoopornej, którzy przyjmowali stałe dawki leków przeciwpadaczkowych wraz z dodatkową dawką CBD w postaci leku Epidiolex w dawce 2-10mg/kg/dzień miareczkowanej do granicy tolerancji lub dawki maksymalnej 25-50mg/kg/dzień. Między 12, a 96 tygodniem dawka CBD wahała się od 21-25mg/kg/dzień. Analiza dotyczyła długoterminowej i skutecznej tolerancji kannabidiolu u pacjentów z padaczkami lekoopornymi. Czas trwania leczenia wyniósł średnio 78 tygodni. Po 12 tygodniach wykazano, że dodatek CBD zmniejszył całkowitą ilość napadów o 44%, a dużych napadów ruchowych o 50%. Nastąpiła redukcja napadów o 50% u 53% pacjentów, o 75% u 23% pacjentów i 100% u 6% pacjentów. Skuteczność leczenia była stała przez cały okres trwania badania (96 tygodni).

W przytoczonych badaniach jako roztwór CBD został podany lek Epidiolex, który jest stosowany w przypadku leczenia konkretnych form padaczki lekoopornej.

Historia Charlotte Figi

Jej historia jest znana na całym świecie i pokazuje, że leczenie padaczki kannabinoidami może przynieść pozytywne rezultaty.

Charlotte była młodą dziewczynką, która cierpiała na zespół Dravet. Miewała po 50 napadów padaczkowych dziennie i żadne leki nie były w stanie jej pomóc.

Aż do momentu, kiedy jej mama postanowiła wypróbować olejek konopny zawierający CBD jak i THC w małych dawkach, który pomógł jej w takim stopniu, że zredukował częstotliwość napadów do 2-3 miesięcznie.

Był to jeden z pierwszych przypadków zastosowania olejku konopnego przez dziecko z padaczką. Na jej cześć nazwano odmianę konopi, którą używała i nosi ona teraz nazwę Charlotte's Web.

Jaki olejek CBD na padaczkę?

Najlepiej wybierać olej konopny CBD full spectrum lub inne produkty CBD, które zawierają w sobie nie tylko kannabinoidy, ale także terpeny, flawonoidy i kwasy omega, dzięki czemu ich działanie będzie bardziej spotęgowane i skuteczne, gdyż przez występowanie tzw. efektu anturażu wszystkie te naturalne substancje współpracują ze sobą.

Uwagę należy również zwracać na to, aby był to olejek certyfikowany i bez żadnych sztucznych dodatków i zanieczyszczeń.

Dawkowanie CBD w leczeniu epilepsji

Przyjmowanie CBD to bardzo indywidualna sprawa. Na jednych podziała dawka o wysokiej zawartości CBD, a na innych mniejsza.

Zaleca się jednak zaczynać od małych ilości i stopniowo je zwiększać do czasu, aż osiągniemy optymalną dla nas dawkę.

Natomiast, jeżeli przyjmujesz już inne leki przeciwpadaczkowe, a chcesz rozpocząć stosowanie olejków CBD, to pomoc lekarza będzie tutaj niezastąpiona, ponieważ pomoże Ci on ustalić odpowiednią dawkę od której możesz zacząć oraz sprawdzi, czy kannabidiol nie będzie wchodzić w interakcję z lekami, które już stosujesz.

Tym bardziej, że olejek CBD stosuje się w tym przypadku w znacznej ilości.

Interakcja produktów CBD z lekami przeciwpadaczkowymi

CBD może wchodzić w interakcję z lekami przeciwpadaczkowymi wpływając na ich metabolizm i powodując, że lek może być mniej lub bardziej skuteczny. Do tych leków zaliczamy:

• Klobazam
• Kwas walproinowy
• Topiramat
• Rufinamid
• Stiripentol

Nie należy na własną rękę stosować CBD jako zamiennika tradycyjnych leków, chyba że Twój lekarz zaleci inaczej. Pomoże Ci on także dostosować odpowiednią dawkę kannabidiolu i leków, żeby były one jak najbardziej optymalne.

Potencjalne skutki uboczne podczas stosowania CBD w padaczce

Kannabidiol został uznany przez Światową Organizację Zdrowia za substancję w pełni bezpieczną i nawet stosując wysokie dawki powoduje niewiele działań niepożądanych. Zaliczamy do nich:

• senność
• biegunka
• zmniejszony apetyt
• zmęczenie

Dodatkowo CBD w połączeniu z innymi stosowanymi już lekami może u niektórych osób zwiększać ryzyko uszkodzenia wątroby, dlatego, jeżeli ktoś ma lub miał problemy z tym narządem, a chce zacząć stosować CBD to powinien być pod stałą kontrolą lekarza.

Bibliografia

1. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Padaczka

2. O. Devinsky, H. Krzyż, L. Laux, E. Marsha, I. Millera, R. Nabbout, I. Scheffer, E. Thiele, S. Wrighta. Trial of Cannabidiol for Drug-Resistant Seizures in The Dravet Syndrome. The New England Journal of Medicine (2017), 376(21), s. 2011-2020, https://doi.org/10.1056/nejmoa1611618

3. O. Devinsky, A.D. Patel, H. Krzyż, V. Villanueva, E.C. Wirrell, M. Privitera, S.M. Greenwood, C. Roberts, D. Checkettsa, K.E. VanLandinghama, S.M. Zuberi, Grupa Badawcza GWPCARE3. Effect of Cannabidiol on Drop Seizures in the Lennox-Gastaut Syndrome. The New England Journal of Medicine (2018), 378(20), s. 1888-1897, https://doi.org/10.1056/nejmoa1714631

4. L.C. Laux, E.M. Bebin, D. Checkettsa, M. Chez, R. Flaminiego, E.D. Marsha, I. Millera, K. Nicol, P. Yonga, E. Segal, L. Seltzer, J.P. Szaflarskiego, E. Thiele, A. Weinstocka, Grupa Badawcza CBD EAP. Long-term safety and efficacy of cannabidiol in children and adults with treatment resistant Lennox-Gastaut syndrome or Dravet syndrome: Expanded access program results. Epilepsy Research (2019), 154, s. 13-20, https://doi.org/10.1016/j.eplepsyres.2019.03.015

5. E. Maa, P. Figi. The case for medical marijuana in epilepsy. Epilepsia (2014), 55(6), s. 783-786, https://doi.org/10.1111/epi.12610

6. E. Thiele, E.M. Bebin, H. Bhatal, P.E. Jansen, K. Kotulska, J. Lawson, F.J. O'Callaghan, M. Wonga, F. Sahebkara, D. Checkettsa, V. Knappertza, Grupa Badawcza GWPCARE6. Add-on Cannabidiol Treatment for Drug-Resistant Seizures in Tuberous Sclerosis Complex: A Placebo-Controlled Randomized Clinical Trial. Jama Neurology (2021), 78(3), s. 285-292, doi: 10.1001/jamaneurol.2020.4607